Thứ Hai, 31 tháng 3, 2014

Tìm hiểu về ung thư đại tràng


              Ung thư ruột già là một trong những ung thư thường xuyên và nguy hiểm nhất tại Hoa Kỳ.  Mỗi năm trên nướcMỹ hơn 130 ngàn người bị ung thư ruột già và trong số này gần phân nửa sẽ từ trần trong một thời gian ngắn sau khi bệnh được khám phá. Nếu so với các loại ung thư khác, ung thư ruột già đứng hàng thứ hai về số tử vong hàng năm, sau ung thư phổi.  Người ta ước đoán khoảng 6% dân chúng sống tại Hoa Kỳ sẽ bị ung thư ruột già, và 6 triệu người đang sống trên nước Mỹ sẽ lìa trần vì bệnh này.  Điều đáng ngại nhất là trong số những bệnh nhân này, tỷ số người Á châu càng ngày càng tăng nhanh.



             Ruột già dài khoảng 1 thước 2, được chia thành đại-tràng lên (ascending colon), tràng ngang (tranverse colon), tràng xuống (ascending colon), tràng sigma (sigmoid colon) và đoạn cuối cùng (khoảng 15 đến 20 cm) là hậu-môn (rectum).  Tuy hậu-môn vẫn được xem là một phần của ruột già, ung thư hậu môn có một số cá tính khá đặc biệt.  Tuy nhiên trong khuôn khổ của bài viết, chúng tôi xin trình bầy chung với ung thư ruột già. 

Ung-Thư Ruột Già Là gì?
            Ung thư xẩy ra khi một tế bào nào đó trong cơ thể của chúng ta bỗng dưng trở nên "hoang dại", sinh sôi nẩy nở một cách nhanh chóng vượt khỏi sự kiểm soát chặt chẽ của các nhiễm thể.  (Nhiễm thể với tên khoa học là DNA nằm trong nhân của tế bào chứa đựng những đặc tính di truyền của mỗi một cá nhân).   Vì thế, tế bào ung thư sẽ tăng trưởng từ 1 thành 2, 2 thành 4, 4 thành 8, 8 thành 16 v.v. một cách rất nhanh và vô trật tự.   Nếu đó là tế bào da, ta bị ung thư da; nếu đó là tế bào ruột ta bị ung thư ruột.
            Thông thường ung thư ruột phát xuất từ một tế bào nào đó trên màng ruột già.  Ban đầu chỉ là bướu nhỏ và từ từ lớn dần như trong hình số 1 và từ đó biến dạng thành ung thư như hình số 2.
                
Hình 1: Bướu nhỏ trong ruột già   

Hình 2:  Ung thư ruột già
              Thông thường bướu lớn hơn 2 cm bắt đầu biến dạng thành tế bào ung thư.  Trong một vài trường hợp hiếm hoi hơn, ung thư ruột thành hình một cách trực tiếp mà không qua trạng thái bướu ruột như đã trình bầy ở trên.  Trong trường hợp này tế bào ung thư không mọc lên như những nấm nhỏ mà chỉ "nhô" lên một chút (flat lesions) hay đôi khi bị lõm xuống (depressed lesions), nên rất khó định bệnh.  Ngay cả khi soi ruột già hoặc chụp hình quang tuyến, bệnh có thể không được khám phá trong những thời gian sơ khởi.  Đáng kể hơn cả, loại ung thư này có khuynh hướng phát triển nhanh chóng và lan tràn qua những cơ quan khác một cách dễ dàng hơn. 

Ai có thể bị ung thư ruột? 
               Nói một cách tổng quát, ung thư ruột già là bệnh của người lớn tuổi. Nguy cơ bị ung thư ruột già tăng nhanh khi tuổi đời bước sang thập niên thứ năm.    Hơn 90% ung thư ruột già được khám phá ở những người 50 tuổi trở lên.  Cả hai phái nam và nữ đều có thể bị ung thư ruột già.  Người ta ước đoán cứ trong 16 người sống trên nước Mỹ sẽ có một người bị ung thư ruột già.  
             Cách đây không lâu, người ta vẫn cho rằng ung thư ruột già là bệnh của người da trắng, sống trong những thành phố kỹ nghệ, ăn nhiều thịt và chất béo hơn rau và trái cây.  Tuy nhiên theo một thống kê gần đây, tỷ lệ ung thư ruột già của người Á Châu đã và đang gia tăng một cách đáng ngại, nhất là với những người Á châu định cư lâu năm nơi các quốc gia phồn thịnh. Nếu phân biệt theo từng sắc dân sống trên Hoa-Kỳ, người Nhật tại Hawaii có tỷ lệ bị ung thư ruột già cao nhất nước Mỹ, người Trung-Hoa tại vùng Los Angeles có mức tỷ lệ ung thư ruột già gần như tương đương với người Mỹ da trắng.  
              Người Việt chúng ta sau một thời gian định cư tại Hoa-Kỳ với lối sống và cách thức ăn uống tương tự như dân địa phương cũng bắt đầu bị ung thư ruột già càng ngày càng nhiều hơn. 

Những nguy cơ đưa đến ung thư ruột già 
             Có lẽ cách thức ăn uống cũng như lối sống của chúng ta đóng một vai trò quan trọng nhất trong sự phát triển của ung thư ruột già.  Người dùng quá nhiều chất béo, thịt, mỡ, thức ăn với nhiều chất Cholesterol sẽ dễ bị ung thư ruột già hơn, nhất là nếu họ lại không ăn chất sơ, rau hoặc trái cây, hoặc quá mập. 
            Cũng như một số các loại ung thư khác, ung thư ruột già cũng có đặc tính di truyền.  Nghĩa là nếu bố mẹ bị ung thư ruột già, con cái cũng có thể dễ bị.   Điều này rất đúng cho những trường hợp khi vì đặc tính di truyền, bệnh nhân bỗng dưng có trên màng ruột của mình hàng trăm "cục" bướu (polyp).   Các bướu này xuất hiện một cách nhanh chóng và biến dạng thành các tế bào ung thư một cách mau lẹ.  Thí dụ điển hình là căn bệnh có tên là Familial Polyposis, khi hầu hết các bệnh nhân sẽ chết vì ung thư ruột già vào lứa tuổi 35 - 40, nếu không được khám phá và chữa trị kịp thời. Ngoài ra người bị viêm đường ruột như Crohn's Disease, Ulcerative Colitis  cũng dễ bị ung thư ruột già hơn.  
             Vì đặc tính di truyền (bẩm sinh) của ung thư ruột già, ung thư vú và ung thư tử cung cùng nằm trên một nhiễm thể,   người bị ung thư  vú hoặc tử cung dễ bị ung thư ruột già hơn,  và ngược lại.

Triệu chứng của ung thư ruột già 
             Như viết ở trên ung thư ruột già tăng trưởng tương đối chậm chạp, nên đa số bệnh nhân hoàn toàn không có một triệu chứng nào, đến khi ung thư đã phát triển đến giai đoạn trầm trọng, hoặc lan tràn khắp nơi.  
            Tùy theo vị trí và tùy theo từng loại ung thư, bệnh nhân có thể chỉ bị đau bụng sơ sài, không đáng kể, hoặc bụng chỉ hơi xình trướng, khó chịu, hoặc đau "tưng tức" sau hoặc trước bữa ăn.  Vấn đề đại tiện có thể trở nên khác thường.  Ngày bị bón, ngày đi tiêu chảy.  Phân trở nên nhỏ lại, có thể pha với máu. Thông thường ung thư ruột già trong những giai đoạn đầu chỉ chảy rất ít máu, nên mắt trần sẽ không thấy.  Đến khi ung thư trở nên lớn hơn nhất là nếu ung thư nằm gần hậu môn, xuất huyết ruột già có thể rõ ràng hơn với những vết máu đỏ tươi hoặc máu bầm pha lẫn với phân. Mất máu lâu ngày, bệnh nhân có thể cảm thấy khó thở, hoặc chóng mệt.  Nếu không chữa kịp thời và đúng lúc, bệnh nhân có thể sẽ tiếp tục mất ký rất nhiều. 
           Một lần nữa, vì đa số ung thư ruột già không gây ra một triệu chứng nào đáng kể trong những thời gian đầu, bệnh thường trở nên bất trị một khi bệnh bộc phát. Điều này một lần nữa nhấn mạnh tầm vóc quan trọng của việc khám bệnh thường xuyên và định kỳ.
 
Làm Thế Nào để Tránh Bị Ung Thư Ruột Già ? 
           Sau đây là những lời khuyên của Hội Ung Thư Hoa Kỳ, The American Cancer Society, để tránh bị ung thư ruột già:
                 1) Từ 40 tuổi trở đi, cả hai phái nam và nữ cần phải đi khám bệnh tổng quát hàng năm.  Trong lúc khám định kỳ, Bác sĩ sẽ thử phân xem trong phân có máu hay không.  Vì mục đích là truy tầm ung thư, nên Quý vị nên đi khám trước khi bị đau đớn hoặc bệnh tật.   Nếu chờ đến lúc triệu chứng trở nên rõ rệt, chẳng hạn như đi tiêu ra máu, mới đi Bác Sĩ, có thể lúc đó ung thư đã quá lớn và rất khó chữa. 
                 2) Nếu một trong những thân nhân gần của Quý vị bị ung thư ruột già, hoặc nếu Quý vị đã hoặc đang bị ung thư vúung thư tử cung, quý vị nên đi Bác Sĩ chuyên khoa về đường ruột, để được truy tầm ung thư ruôt già bằng phương pháp nội soi, tiếng Mỹ gọi là Colonoscopy  
                 3) Quý vị nên ăn nhiều rau, uống nhiều nước.  Nhất là các loại rau đậm mầu và nhiều loại trái cây khác nhau.   Điều này nói dễ hơn làm.  Trung bình Quý vị nên ăn khoảng 30 gram chất sơ mỗi ngày.  Để nhắc lại một quả cam, hoặc táo chỉ chứa khoảng 3 gram chất sơ mà thôi.  Vì thế, nếu Quý vị vì một lý do nào đó không thể ăn nhiều chất sơ được, chúng tôi khuyên Quý vị nên uống thêm chất cám bày bán trên thị trường như Metamucil, Konsyl, Citrucel  v.v. . . .
                   4) Vitamin A, C, E.  Nếu dùng đúng cách có thể làm ung thư ruột già phát triển chậm lại. 
                   5) Người ta cũng nhận thấy một số các loại thuốc chống đau nhức như trong gia đình của chất Aspirin hay Ibuprofen, nếu được uống đều đặn có thể ngăn cản sự tạo hình của bướu ruột già.  Vì thế, một số các Bác sĩ vẫn khuyên nếu Quý vị hơn 40 tuổi mà không bị đau bao tử, Quý vị nên uống mỗi ngày một viên Aspirin loại 81 mg.  Như thế Aspirin không những tránh cho chúng ta đỡ bị tắc nghẽn mạch máu mà còn có thể giúp chúng ta đỡ bị ung thư ruột già hơn. 
                   6) Trong một cuộc khảo cứu gần đây, người ta cũng nhận thấy rằng nếu uống Calcium mỗi ngày có thể giảm đi sự tái phát của bướu ruột già.
                   7) Tập thể dục đều đặn không những sẽ tạo cho Quý vị một cơ thể khỏe mạnh, còn có thể giúp vấn đề đại tiện trở nên tốt đẹp hơn.  Người quá mập cũng dễ bị ung thư ruột già hơn.
                   8) Từ 50 tuổi trở đi, Quý vị nên đi soi hậu môn và tràng Sigma (Flexible Sigmoidoscopy).   Nếu kết quả tốt, Quý vị chỉ cần soi định kỳ mỗi 3 đến 5 năm một lần. Gần đây hơn, Hội Ung Thư Hoa Kỳ (American Cancer Society) đề nghị từ 50 tuổi trở lên, ngay cả khi chưa có một triệu chứng nào cả, bệnh nhân cũng nên đi soi nguyên cả đại tràng (colonoscopy) thay vì chỉ soi một đoạn ngắn mà thôi.  Lời khuyên căn cứ trên sự nhận xét là ung thư ruột già trong những năm vừa qua có khuynh hướng xuất hiện phần ruột bên trong, nên nếu chỉ soi hậu môn (sigmoidoscopy), môt số ung thư sẽ không được khám phá kịp thời.  Vì đây là một khuyến cáo mới cho một phương pháp khá mắc tiền nên một số các bảo hiểm cũng như bác sĩ vẫn chưa ứng dụng một cách triệt để.
                    9) Nếu Quý vị có nhiều nguy cơ bị ung thư ruột già, như gia đình của Quý vị có người bị ung thư ruột lúc còn trẻ, Quý vị bị ung thư tử cungung thư vú, Quý vị tự nhiên bị mất máu hoặc thiếu chất sắt, đi cầu ra máu, hoặc vấn đề đại tiện thay đổi thất thường, bị đau bụng dưới một cách kỳ lạ, nhất là nếu bị mất ký ngoài ý muốn, Quý vị phải đi Bác Sĩ càng sớm càng tốt.

Cách Thức Định Bệnh : 
             Nhiều phương pháp khác nhau được ứng dụng trong việc khám nghiệm và truy tầm những bệnh tật của ruột già:
           1) Chụp hình quang tuyến:
                   (a) Barium Enema
                   (b)  CT Colonography
                   (c) Soi ruột "ảo thật" (Virtual Colonoscopy)
           2) Nội soi đường ruột (Colonoscopy) 
            Trong tất cả những phương pháp kể trên chỉ có phương pháp "Soi ruột ảo tưởng" (Virtual Colonoscopy) là không cẩn phải uống thuốc sổ ruột.

BARIUM ENEMA: 
               Khi chụp hình quang tuyến với danh từ y-khoa là Barium Enema, một ít chất huỳnh quang (Barium) sẽ được bơm thẳng vào hậu môn.  Sau đó ruột của bệnh nhân sẽ được thổi phồng lên bằng không khí để người Bác sĩ chuyên khoa về quang tuyến có thể nhận diện các sự thay đổi trên thành ruột già một cách dễ dàng hơn.  Vì trong quá trình định bệnh bằng phương pháp này bệnh nhân không cần thuốc mê hoặc chống đau, nên người bệnh có thể cảm thấy rất khó chịu trong một thời gian ngắn.  Phương pháp chụp hình quang tuyến, tuy rẻ tiền hơn, nhưng không được rõ ràng và chính xác bằng phương pháp nội soi đại tràng (colonoscopy).
               Vì thế từ đầu năm 1998, Medicare (Hãng bảo hiểm sức khỏe cho người lớn hơn 65 tuổi hoặc tàn tật) chỉ cho bệnh nhân chụp hình Barium Enema nếu vì một lý do đặc biệt nào đó bệnh nhân không thể đi soi ruột già được.

ENDOSCOPY:
             Trong phương pháp nội soi (Gastrointestinal Endoscopy), bác sĩ sẽ dùng một dụng cụ đặc biệt có khả năng phóng đại màng của ruột già lên màn ảnh TV.  Dụng cụ này là một ống cao-su mềm lớn khoảng bằng đầu ngón tay út với một máy quay phim tinh vi gọi là colonoscope.  Ống quay phim này sẽ được luồn từ từ vào hậu môn để tiếp tục đi dần vào ruột già. 
               Nếu chỉ cần soi hậu môn và tràng sigma (flexible sigmoidoscopy), bệnh nhân có thể được soi tại phòng mạch bác sĩ mà không cần thuốc gây mê hoặc chống đau.  Tuy nhiên nếu cần phải soi hết đại tràng (colonoscopy), bệnh nhân thông thường sẽ được soi tại một trung tâm ngoại chẩn do một bác sĩ chuyên khoa về hệ thống tiêu hóa.   Để giảm đi sự khó chịu và đau đớn, bệnh nhân sẽ được tiêm một ít thuốc ngủ và thuốc chống đau như Versed và Demerol.   Tuy phương pháp này mất công và mắc tiền hơn chụp hình quang tuyến, những tế bào tình nghi hoặc những bướu ruột già nếu không quá lớn, có thể được gắp ra hoặc cắt bỏ đi một cách an toàn mà không cần phải mổ sẻ.    Khác với trường hợp phải gây mê toàn diện khi đi giải phẫu, đa số các bệnh nhân khi soi ruột già chỉ cảm thấy hơi buồn ngủ mà thôi.  Với sự tiến triển của y-khoa, nội soi đường ruột trở nên an toàn hơn.   Tuy thế, một ít người kém may mắn có thể gặp một số trở ngại khi soi ruột già như bị dị ứng với các loại thuốc chống ngủ/đau nhức, bị chảy máu, nhiễm trùng, lủng ruột hoặc thiệt mạng.  May mắn thay, những điều kể trên ít khi xẩy ra.  Vì thế, ngày nay nội soi đường ruột đã trở thành phương pháp độc nhất, hữu hiệu nhất, an toàn và thông dụng nhất trong việc định bệnh và trị bệnh liên quan đến ruột già.

CT COLONOGRAPHY:
                Song song với sự tiến triển trong ngành điện toán, nhiều phương pháp chụp hình quang tuyến tối tân hơn được ứng dụng trong việc truy tầm ung thư ruột già.  Đáng kể nhất là CT ruột già (CT Colonography) và soi ruột già ảo thực (Virtual Colonoscopy).  Đặc điểm của hai phương pháp này, là bệnh nhân không cần phải tiêm thuốc ngủ trong lúc thử nghiệm. 
CT Colonography là một phương pháp chụp hình quang tuyến chính xác và rõ ràng hơn Barium Enema.  Tuy nhiên, giống như trong lúc chụp Barium Enema, trong phương pháp này bệnh nhân vẫn phải uống thuốc sổ để rửa ruột cho sạch.  Sau đó, họ sẽ uống hoặc được bơm một ít chất huỳnh quang vào ruột già. Để hình ảnh được rõ ràng hơn, một ít không khí hoặc khí CO2 sẽ được đưa vào hậu môn để "ép" chất huỳnh quang vào thành của ruột già. Tuy nhiên thay vì dùng quang tuyến X bình thường như trong lúc chụp Barium Enema, trong phương pháp này, người ta dùng máy quang tuyến điện toán (Computer Tomography Scan) để tìm kiếm những sự thay đổi nếu có trên màng của ruột già. Đây là một phương pháp mới với khả năng khám phá ra bướu ruột già một cách tương đối chính xác.  Người ta ước đoán khoảng 90% những bướu ruột lớn hơn 10mm sẽ được nhìn thấy trên hình ảnh của CT Colonography.  Con số này giảm xuống khoảng 60% cho những bướu nhỏ hơn 5 mm.  Vì thế nếu so với phương pháp soi ruột già (colonoscopy), CT Colonography kém chính xác hơn.  Nhưng vì đây là một phương pháp không cần phải tiêm thuốc ngủ, nên sẽ đỡ tốn kém hơn và an toàn hơn.

VIRTUAL COLONOSCOPY:
               Gần đây nữa, nhờ vào tiến triển của nghành điện toán, người ta đã có khả năng nhận diện ruột già với hình 3 chiều (3 dimensional) tương tự như trong lúc soi ruột bằng máy quay phim, thay vì 2 chiều như Barium Enema và CT Colonography.  Phương pháp này là bước tiến dài của y khoa trong việc truy tầm ung thư ruột già với tên là Virtual Colonosopy.  Phương pháp này được xem rất chính xác với khả năng nhận diện những thương tích trên màng ruột già gần bằng với phương thức soi ruột.
            Lợi điểm nhất của phương pháp này, là bệnh nhân không cần phải uống thuốc sổ và không phải tiêm thuốc ngủ hay thuốc chống đau như trong trường hợp soi đại tràng.   Trong phương pháp này, bệnh nhân sẽ phải uống một ít thuốc huỳnh quang trước khi chụp hình điện toán. 
            Sau đó ruột già được "thổi phồng" lên bằng một ống cao xu cắm vào hậu môn.  Toàn cơ thể bệnh nhân sẽ được đưa vào một máy chụp hình điện toán đặc biệt, và sau một thời gian từ 30 đến 60 phút, những dữ kiện thâu nhặt được từ máy chụp hình điện toán sẽ được sắp xếp lại thành hình để người y sĩ nghiên cứu.  Vì ruột bị "căng cứng" vì hơi trong một thời gian khá lâu, bệnh nhân có thể bị đau "quặn bụng" trong một thời gian ngắn.  Khuyết điểm của phương pháp này là không thể khám phá những mạch máu bất bình thường hoặc những bướu quá nhỏ.  Nếu thuốc huỳnh quang không trộn đều trong ruột, một số phân có thể được nhận diện như là những thay đổi bất bình thường của màng ruột già.  Hơn nữa, nếu đó là bướu hoặc u năng, bệnh nhân cần phải lấy ra hoặc khảo cứu bằng phương pháp tuy cổ điển - nhưng vẫn chính xác và hữu hiệu nhất.  Đó là soi ruột già.

 Lợi Điểm của việc Soi Ruột Già
              Như đã trình bầy ở trên, ung thư ruột già thường phát xuất từ một tế bào nào đó trên màng ruột.  Lâu dần chúng biến thành những bướu nhỏ (polyp).  Khi soi ruột già, các bướu này có thể được cắt đi để thử nghiệm dưới kính hiển vi.  Vì thế, khác với tất cả các cách thức truy tầm ung thư ruột già kể trên, nội soi đường ruột là phương pháp độc nhất có thể chữa và cắt bỏ những bướu ruột già nếu không quá lớn.  Sau đây là cách thức cắt bỏ những bướu ruột già trong lúc soi ruột già.
                        
 Bướu (Polyp) đại tràng      Bướu đang được cắt bỏ    Bướu sau khi cắt xong

             Nếu bướu có đặc tính hoàn toàn lành, người ta gọi là HYPERPLASTIC.   Bướu hyperplastic sẽ không biến thành bướu ung thư, nên không cần phải lo lắng gì nữa.   Mặt khác, nếu bướu có trạng thái hoặc khả năng biến dạng thành ung thư, bướu sẽ được gọi là ADENOMATOUS.  Đây là một loại tiền ung thư.  Bướu này nếu không được lấy ra sẽ biến thành ung thư trong một thời gian từ ba đến bẩy năm, tùy theo kích thước và cơ cấu.  Vì thế bệnh nhân với bướu adenomatous cần được theo dõi kỹ lưỡng hơn.  Họ cần soi ruột già định kỳ, cứ 3 năm một lần.

Cách Chữa Ung Thư Ruột Già:
            Theo thống kê của hội ung thư Hoa Kỳ, khoảng 50% tất cả các loại ung thư một khi được khám phá ra sẽ được chữa trị hoàn toàn.  Con số này có thể cao hơn nữa, nếu các bệnh ung thư được khám phá ra sớm hơn. Như viết ở trên, vì ung thư ruột già thường không gây ra một triệu chứng nào cả trong giai đoạn dễ chữa, phòng bệnh và truy tầm bệnh vẫn tốt hơn cả. 
             Nếu ung thư ruột chỉ rất nhỏ tiềm ẩn trong bướu ruột như trong trường hợp carcinoma-in-situ, tế bào ung thư có thể được cắt bỏ một cách dễ dàng trong lúc nội soi.  Nếu bướu hoặc ung thư quá lớn, bệnh nhân cần phải được giải phẫu. Một khi được lấy ra ngoài, bệnh nhân có thể sẽ hoàn toàn hết bệnh và sống lại một cách bình thường.
             Một khi ung thư đã lan đến những vùng lân cận hoặc những cơ quan khác nhau, bệnh sẽ khó chữa hơn.  Hiện nay, người ta vẫn chưa khám phá ra một phương thức nào có thể chữa dứt bệnh ung thư ruột già trong trường hợp bệnh đã lan ra khắp nơi (metastatic colon cancer).  Sau khi mổ, một số bệnh nhân có thể được tiếp tục chữa trị bằng nhiều loại thuốc khác nhau, danh từ y khoa là Chemotherapy.  Các lối chữa trị bấy giờ, chỉ hy vọng kéo dài đời sống hoặc giúp cho bệnh nhân có một đời sống tương đối bình thường trong những ngày tháng cuối cùng của họ. Điều này một lần nữa nhấn mạnh sự quan trọng trong việc phòng ngừa căn bệnh đáng sợ này. 
               Một số bệnh nhân vì hoàn cảnh tài chánh hoặc lý do riêng tư ngần ngại không muốn mổ ngay sau khi được khám phá ung thư ruột.  Điều này sẽ đưa đến những hậu quả đau đớn và tai hại hơn.  Khi ung thư lớn dần, họ sẽ tiếp tục mất máu, mỗi ngày một nhiều hơn.  Khi ruột bị tắt nghẽn vì "khối" ung thư, bụng trở nên vô cùng đau đớn và nhiều khi phải mổ khẩn cấp, nếu không sẽ bị thối hoặc lủng ruột.  Hơn nữa, nếu ung thư lan đến những cơ quan khác sẽ gây ra nhiệu triệu chứng như đau nhức xương, lưng, ngộp thở, mệt mỏi, khó chịu v.v. . . . 

              Tóm lại ung thư ruột già là một căn bệnh mà chúng ta ai ai cũng có thể bị.  Càng lớn tuổi càng dễ bị.  Tuy bệnh khó chữa, nhưng ung thư ruột già có thể phòng ngừa được một cách tương đối dễ dàng.  Tiếc thay, cho đến nay, người ta cũng chưa khám phá ra một phương pháp truy tầm ung thư ruột già nào toàn hảo, nghĩa là vừa tốt, an toàn, nhanh chóng không đau đớn khó chịu và rẻ tiền.
Cho đến nay vẫn chưa có một loại thử máu nào có thể dùng trong việc truy tầm ung thư ruột già một cách chính xác.  CEA, một chất hóa học bài tiết từ các tế bào ung thư ruột già, có thể tăng cao trong một số bệnh nhân bị ung thư ruột già.  Nhưng chất hóa học này có thể hoàn toàn bình thường trong nhiều trường hợp ung thư khác nhau.  Vì thế đa số các Bác sĩ chỉ thử nghiệm chất CEA này để theo dõi sự phát triển của ung thư nhiều hơn là để truy tầm ung thư. 

Thử máu trong phân (Fecal Occult Blood Test) đã và đang được phổ biến và ứng dụng rộng rãi trên toàn thế giới.  Tuy nhiên phương pháp này cũng không được hoàn hảo, một phần ung thư ruột già không phải lúc nào cũng chảy máu, một phần vì một số thức ăn uống hằng ngày có thể làm kết quả thử máu trong phân trở nên kém chính xác hoặc sai lầm.  Chẳng hạn, như nếu thử phân sau khi ăn tiết canh vịt, cháo huyết, thịt beef steak v.v. kết quả có thể sẽ trở nên dương tính.

Soi hậu môn và tràng sigma chỉ khám phá được những mầm ung thư ở đây mà thôi.  Các mầm ung thư đại tràng lên và tràng ngang (ascending and transverse colon) sẽ không được khám phá ra bằng phương pháp này. 
Hiện nay chỉ có một phương pháp độc nhất và chắc chắn nhất để truy tầm ung thư ruột già là nội soi cả đại tràng (Colonoscopy).  Tuy nhiên phương pháp này mắc tiền và tương đối rắc rối.  Hy vọng trong một tương lai gần đây, chụp hình quang tuyến theo lối virtual colonoscopy sẽ được phổ biến rộng rãi hơn.  Hiện nay chỉ một số trung tâm y tế tại Hoa Kỳ mới có những máy móc thích ứng cho phương pháp này.

               Bác sĩ Bùi Xuân Dương tốt nghiệp Y-khoa tại University of Bern, Switzerland; tốt nghiệp chuyên khoa
nội thương và chuyên khoa đường tiêu hóa và gan tại St. Louis University Medical Center, Missouri. 
             Bác Sĩ Dương hiện đang hành nghề tại Westminster, California.   E. Mail:  DuongBuiMD @AOL.com.



Xã Hội Thiếu Công Bằng hay Kinh Tế Thiếu Trí Tuệ?



Nguyễn-Xuân Nghĩa - Người Việt Ngày 140331
"Kinh Tế Cũng Là Chính Trị"

Thiếu trí tuệ là khi người ta lao vào giải quyết chuyện bất công và lại gây vấn đề kinh tế

 * Phân bố lợi tức trung bình theo lứa tuổi - càng già càng giàu *


Trong nhiều gia đình, ta đều có thể gặp bài toán kinh tế sau đây. Đứa con hậm hực vì đi học bằng cái xe thổ tả, nhỏ xíu, trị giá có vài ngàn, trong khi cha mẹ diện xe láng lẩy, đáng giá mấy vạn. Khi tốt nghiệp và đã có việc làm hoặc lập gia đình, đứa con vẫn chỉ có "một căn nhà nhỏ đi về có nhau", trong khi cha mẹ lại thấy ngôi nhà thênh thang của mình bỗng dưng trống trải. Mươi năm sau, đứa con ở tuổi trung niên có thể là người trung lưu và cha mẹ thì thu vén dần vì lợi tức sút giảm. Và còn lo cho ngày về hưu vẫn có đủ lợi tức khả quan để sống đời tạm gọi là phong lưu....

Trong khúc phim quay chậm đến mấy chục năm, đứa con ở tuổi thiếu niên có thể nói đến nạn bất công, vì khác biệt lợi tức quá lớn so với người già đáng ghét. Còn bậc cha mẹ tới lúc về già thì nhìn lại chặng đường đã qua mà nói đến một sự bạc bẽo khác. Cả một đời ky cóp cho con cái, đến lúc an hưởng tuổi già thì lo đủ chuyện cho cái tuổi bất an, trong đó có chuyện bạc tiền. Không lẽ bắt con trang trải những khoản đầu tư mà mình đã hy sinh trước đó, để người con có được cuộc sống phong lưu như chính mình khi còn trẻ?

Suy rộng từ chuyện gia đình ra tới xã hội và nhìn sâu về quá khứ, ta đều thấy một sự thật khách quan là nhân loại đã có tiến bộ, với một lượng người đông đảo đã sống lâu hơn, ăn uống phủ phê hơn thời lầm than các cụ, chừng ngàn năm, trăm năm hay mới chỉ vài chục năm trước thôi.

Trong số nhân loại khá giả đó, Hoa Kỳ là quốc gia tương đối thuộc loại khá nhất. Người dân sống tự do với mức sống khá cao làm nhiều xứ khác thèm thuồng. Nhưng Hoa Kỳ cũng có nhiều tiếng than nhất về nạn bất công vì sự chênh lệch của mức sống. Có người quá giầu, còn giầu hơn bậc cha mẹ trung lưu trong thí dụ ở trên. Nhiều người khác thì vất vả như đứa sinh viên còn trẻ, với cái xe cổ lỗ, nhà ở chật hẹp tồi tàn và sống nhờ trợ cấp chẳng khác gì đứa trẻ vẫn cứ xin cha mẹ cho tiền túi.

Đấy là lúc một sinh vật láu cá và nhiều khi gian trá nhảy vào cuộc. Họ là các chính khách đang ồn ào kết án nước Mỹ là quê hương của bất công xã hội, và đòi áp dụng những chính sách nâng đỡ xã hội. Đa số của thành phần này là những người chưa từng phải sống và phấn đấu trong khu vực tư doanh khắc nghiệt. Họ là chính khách chuyên nghiệp, đi từng bước vào chính trường bằng tiền thuế của dân và nơi nào cũng giương ngọn cờ công bằng xã hội.

Để chứng minh cơ sở khoa học của luận cứ xã hội - cũng khoa học như chủ nghĩa Marx thời xưa - họ nương vào các kinh tế gia thuộc loại thiếu trí tuệ. Cuộc tranh luận về công bằng xã hội vì thế vừa có mùi vị chính trị, vừa có màu sắc khoa học và thị trường chữ nghĩa hay truyền thông cứ vậy mà loan tải. Và gây nhiễu âm....

Chúng ta nên đánh vần từ a, b, c của hiện tượng bất công, được diễn tả qua mức sai biệt lợi tức quá lớn của từng thành phần. Các thống kê kinh tế, kết quả của nhiều đợt khảo sát dân số liên tục tại Mỹ, đều nói đến những lý do sơ đẳng sau đây của sai biệt lợi tức.

Trước hết là tuổi tác. Lớp người "nghèo" nhất thường ở tuổi từ 18 đến 26; thành phần "giàu" hơnthì ở tuổi trên 35 và lên tới đỉnh giàu sang phú quý ở tuổi 55. Đến tuổi 65 – cái tuổi ngày xưa được mừng là "thọ", ngày nay gọi là "sắp về già - lợi tức của họ tụt ngang mức trung bình của toàn quốc và toàn tuổi. Bài này có hạn nên xin miễn nói tới nhiều khía cạnh của tuổi tác, như đầu tư vào kiến thức hoặc tiết kiệm cho tương lai.

Kế tiếp, ta có thể nhìn ra một nguyên nhân khác của sai biệt lợi tức, là số người kiếm ra tiền trong một hộ gia đình. Các gia đình có hai lợi tức - vợ chồng cùng có việc - tất nhiên là "giàu hơn" các hộ chỉ có một người kiếm ăn, vì ưa thích nền độc lập của tình trạng độc thân chẳng hạn.

Và trong các gia đình thuộc loại "nghèo" nhất, ta thường có gia trưởng là bà mẹ độc thân, nhiều khi phải nuôi cả mẹ già lẫn con dại. Và nếu họ có cần trợ cấp hay tem phiếu thì ta thấy rằng đấy là lẽ công bằng.

Tuy nhiên, ít ai nêu câu hỏi là "vì sao nên nỗi"? Nêu câu hỏi để đặt vấn đề về giáo dục hay văn hóa thì đôi khi thoát tội khinh miệt phụ nữ, hay chống lại nữ quyền lại mắc tội kỳ thị màu da! Nói tới màu da, vì sao các hộ da đen lại thường rơi vào cảnh ngộ phụ nữ độc thân phải nuôi mẹ già (nhiều khi chỉ ở tuổi ba bốn chục) và một bầy con thơ? Vì sao các hộ gia đình gốc Á Châu lại ít bị như vậy?

Các kinh tế gia uyên bác hơn thì đi sâu vào chuyện "nhóm ngũ phân".

Xin có lời giải thích. Người ta chia dân số làm năm, mỗi thành phần chiếm 20% dân số, và so sánh lợi tức của nhóm ngũ phân (quintille) giàu nhất với nhóm nghèo nhất. "Hệ số Gini" đo lường sự khác biệt đó, càng cao thì xã hội càng bất công. Cũng theo hướng này, ta còn có thể chia ra thành nhóm "thập phân" hay cao hơn nữa, để thấy rằng 10% hay 1% những người giàu nhất lại nắm một lượng tài sản gấp bội nếu so với các thành phần còn lại.

Quả thật là trong nhiều năm vừa qua, kinh tế Hoa Kỳ đã rơi vào trạng thái bất thường với những chính sách kinh tế cản trở tiết kiệm vì lãi suất quá thấp và kéo dài nạn suy trầm làm nhiều người khó tìm ra việc nên ở dưới mới có nhiều người nghèo. Một lý do phức tạp ít được các chính khách đề cao công bằng xã hội nói tới là mức bội chi quá cao của ngân sách liên bang. Nền kinh tế phải trợ cấp khối công chi của nhà nước nên năng suất thì giảm, rủi ro tài chánh thì tăng và sự phân bố tài nguyên bất thường như vậy mới gây thiệt hại cho thành phần có ít tài sản, tức là dân nghèo.

Một lý do sâu xa và lâu dài là thay đổi quá nhanh trong tiến tình tổ chức sản xuất làm nhiều người không kịp học nghề mới để đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động, nạn thất nghiệp trá hình, có việc làm mà bán thời, hoặc lương thấp đã đánh sụt lợi tức của thành phần ở dưới. Điều khó chối cãi là những người có lợi tức cao, tài sản dày, vẫn có nhiều cơ hội làm giàu hơn đa số chỉ có đôi tay và một chút kiến thức bị thách thức và dễ bị đào thải. Vì vậy, bất công mở rộng trong xã hội Mỹ là điều có thật, nhưng vì nhiều nguyên nhân phức tạp hơn là một khẩu hiệu.  

Sau cùng, ta hãy nghĩ lại chuyện chúng mình.

Một thế hệ trước thôi, những người Việt tỵ nạn đầu tiên đặt chân lên nước Mỹ cũng đặt chân lên bước thang đầu tiên của lợi tức, là thành phần nghèo nhất. Nhưng dù có nghèo nhất thì cũng còn khá giả hơn những người kẹt lại ở nhà.

Thế rồi chỉ vài chục năm sau, họ lên tới các nhóm ngũ phân cao hơn, rồi trở thành trung lưu khá giả và mặc nhiên nhường bậc thang thấp kém thời xưa cho người khác. Ta thấy ra hiện tượng chìm là sự chuyển dịch dân số: những người trong nhóm ngũ phân ở dưới đã lên bậc lương và bậc thang. Về thống kê thì vẫn có năm nhóm có dán nhãn giàu nghèo, về thực thể thì vẫn có sự tiến bộ về mức sống của nhiều người.

Điều ấy khiến ta nhớ ra hai chuyện chung và riêng. Thành phần nghèo nhất của nước Mỹ vẫn có cuộc sống tiện nghi hơn đa số người dân trên địa cầu. Chuyện thứ hai là sau một thế hệ phấn đấu từ thời bần hàn, người Việt tỵ nạn thuộc loại trung lưu ngày nay lại thấy mình thua kém một thành phần Việt Nam khác: con cháu các đại gia từ trong nước chạy qua lấn đất cắm dùi và tìm bãi đáp cho cha mẹ quyền thế ở nhà. Làm sao trở thành đại gia là một chuyện bất công khác. 

Ở tại Việt Nam!

100 bí quyết để có sức khoẻ tốt - số 17

Thân thiện với mọi nguời 
          Những mối quan hệ tích cực giữa con nguời với con nguời là nguồn gốc của sự khoẻ mạnh về thể chất & tinh thần. Những cảm xúc tiêu cực đối với những nguời chung quanh sẽ khiến bạn căng thẳng cả về tinh thần & thể chất. Hãy nhận thức rằng cơn giận dữ cuả bạn sẽ làm tổn thuơng bản thân nhiều hơn là nguời khác.

          Các bác sĩ y khoa đại học Brown nhận thấy những nguời có mức độ thù hận cao dễ bị các bệnh tim mạch hơn 6% so với nguời bình thuờng.

Chủ Nhật, 30 tháng 3, 2014

Thức dậy quá sớm không tốt cho tim



        Bạn nghĩ rằng thức dậy thật sớm vào buổi sáng bao giờ cũng rất tốt, cho dù đêm hôm trước đã ngủ rất muộn để hoàn thành công việc hay xem phim, chơi game? Hãy bỏ suy nghĩ đó ngay vì điều đó có khả năng khiến bạn dễ bị tăng huyết áp, đột quỵ.
    
         Đó là kết luận của các bác sĩ Nhật Bản sau khi tiến hành một loạt nghiên cứu tại các trường đại học và bệnh viện ở thành phố Kyoto. Họ đã xác định được mối liên quan giữa thời gian lúc tỉnh dậy và trạng thái của hệ tim mạch.
         Các nhà khoa học đã khảo sát gần 4.000 người tình nguyện ở độ tuổi 23-90. Đây là những người dậy rất sớm để đi làm hoặc tập luyện thể thao. Họ thường phải đối mặt với nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
          Dựa trên kết quả khảo sát, các nhà khoa học đã đưa ra kết luận là, những người dậy quá sớm dễ gặp nguy cơ tăng huyết áp và đột quỵ. 
         Họ khuyên những người dậy sớm nên thư giãn và đi ngủ sớm hơn, đồng thời có thể xoa dịu thần kinh bằng cách trồng các loại cây cảnh và để chậu hoa trong nhà.


                                                                        Hương Xuân (theo TGdaily)