Cẩn thận với lon hộp xốp & nhựa plastic đựng thức ăn

             Gần đây nhiều tin đồn về các lon hộp xốp và nhựa plastic đựng thức ăn lúc đem hâm nóng trong lò vi ba (microwave oven) sẽ thải ra các chất độc có hại cho sức khỏe.

             Hiện nay, dân chúng bên nhà cũng rất hoang mang trước tin đồn lon hộp xốp, khăn giấy và thậm chí cả đến giấy vệ sinh nhập từ Trung Quốc có nhiễm chất độc có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.

             Trong cuộc sống hằng ngày, lon hộp plastic dùng chứa thực phẩm và lò vi ba (microwave oven) là những vật dụng rất cần thiết và rất tiện lợi cho mọi gia đình.

              Bạn thử mở tủ bếp ra mà xem. Ôi thôi, sao mà lỉnh kỉnh đủ thứ! Nào là lon bơ, nào là hộp margarine, hộp sauce, hộp cà rem, hộp tofu, v.v… tất cả đều là hộp không! Đây là “chiến lợi phẩm” mà các bà xã kim chỉ đã cắc ca cắc cũm chịu khó giữ lại để lỡ lúc nào cần đến thì có sẵn mà đem ra xài.

              Ngoài lon hộp ra, chúng ta cũng phải kể đến một sản phẩm đặc biệt khác nữa, đó là màng nhựa plastic (cling wrap, pelliculle plastique, pelli moulante). Loại màng này được sử dụng rộng rãi để bịt tô canh, dĩa đồ xào, hay để bao miếng bánh lại cho nó vừa hạp vệ sinh mà cũng lại vừa đẹp mắt nữa. Trong chợ, màng nhựa cũng được thấy sử dụng để bao, để gói thực phẩm, thịt cá, rau cải, bánh trái, và fromage, v.v…

             Sự tiện ích của đồ nhựa plastic đã quá rõ ràng rồi, nhưng gần đây một số nhà khoa học trên thế giới đã cảnh giác mọi người về mối nguy cơ của chất plastic có thể gây hại đến sức khỏe.

             Đặc biệt là khi thực phẩm tiếp xúc trực tiếp với plastic lúc được đem hâm nóng trong lò vi ba. Trong điều kiện này, nhiệt độ có thể giúp cho một số chất độc trong màng nhựa có điều kiện nhiễm vào thức ăn. Khoa học gọi đây là hiện tượng di chuyển plastic (plastic migration).

             Cơ quan trách nhiệm về vệ sinh an toàn thực phẩm Joint Food Safety and Standards Group của Anh Quốc đã đặc biệt quan tâm và nghiên cứu vấn đề này từ nhiều năm nay rồi.

             Nói chung thì các vật dụng nào có chứa chất plastic PVC (polyvinyl chloride) đều được xem là nguy hiểm hết! Để tăng tính chất dẻo dai của sản phẩm, nhà kỹ nghệ thường cho trộn vào thêm chất di-(ethylhexyl) adepate, gọi tắt là DEHA. 

           Dưới tác dụng của nhiệt độ cao lúc hâm trong lò vi ba, chất DEHA được thải ra từ màng nhựa và nhiễm vào thức ăn. Thực phẩm càng chứa nhiều dầu mỡ thì phản ứng càng mạnh hơn. Mức độ tiếp xúc giữa màng nhựa và thực phẩm cũng như thời gian hâm nóng lâu hay mau, quyết định độ nhiễm của chất độc nhiều hay ít.

DEHA ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe?

             DEHA được các nhà khoa học gọi là chất làm xáo trộn hoạt động nội tiết tố (endocrine disrupter). Bởi lý do này nên nó ảnh hưởng đến chức năng của tuyến sinh dục, làm giảm số lượng tinh trùng, tạo ra quái thai, và có thể gây ra cancer nữa. Ghê chưa!Nhưng thật ra, đây mới chỉ là kết quả thí nghiệm trên loài chuột mà thôi.

                Mối liên hệ giữa chất DEHA và sức khỏe con người vẫn còn là một giả thuyết, nằm trong vòng tranh luận và dự đoán mà thôi.

Vẫn còn trong vòng tranh luận Kỹ nghệ plastic Hoa Kỳ cho biết là hai cơ quan US Food & Drug Administration (FDA) và Environmental Protection Agency (EPA) đều xác nhận là công chúng không nên lo ngại vì lẽ các sản phẩm plastic hiện có trên thị trường đều đã được thông qua các thủ tục xét nghiệm chặt chẽ. Tất cả đã đáp ứng đầy đủ các điều kiện an toàn mà cơ quan FDA đã đòi hỏi. Tuy vậy vẫn có một số người còn hoài nghi.

                 Hiệp hội các nhà tiêu thụ Hoa Kỳ (Consummers Association) cũng như một số nhà khoa học trên thế giới đều e dè thận trọng trước những lời tuyên bố đầy lạc quan của chánh phủ và của giới kỹ nghệ đã đưa ra.

Tại Canada thì sao? 

                 Santé Canada không mấy quan tâm đến vấn đề plastic cho lắm vì lẽ chưa có báo cáo cụ thể nào nói lên hiểm họa cấp thời của plastic cả.

                 Tuy vậy vẫn có một số nhà sản xuất vật liệu plastic như Dow Brands (Saran wrap, Handi wrap, Strechn seal) nhằm mục đích quảng cáo, đã cẩn thận cho ghi chú thêm cách sử dụng an toàn trên sản phẩm của họ bán ra. Chẳng hạn như đối với hiệu Saran Wrap, chúng ta thấy có ghi câu: dùng để bịt thức ăn lúc hâm nóng trong lò vi ba trong một thời gian lâu dài ở nhiệt độ cao!

                   Hiệu Handi Wrap thì có ghi câu: chỉ được sử dụng để hâm nóng trong một thời gian ngắn mà thôi!

                    trechn Seal: không được đem dùng trong lò vi ba!

                     Cũng có những hiệu khác chỉ nêu những câu chung chung như: rất hữu ích, tiện lợi và lý tưởng cho lò vi ba!

                     Tại Quebec có 9 hiệu màng nhựa có mang câu chỉ dẫn đặc biệt, chẳng hạn như: có thể dùng cho lò vi ba (aussi pour micro onde, microwaveable).

                      Câu này do hiệp hội các nhà sản xuất hàng bách hóa (Grocery Products Manufacturers of Canada) tự đặt ra chớ không có điều lệ nào của chánh phủ quy định hết.

Nên cẩn thận!

            Hiện tượng di chuyển plastic còn rất mới mẻ, chưa rõ rệt cho lắm. Người thì nói nguy hiểm, người thì nói không. Nếu chất plastic thật sự có hại thì cũng cần hội thêm nhiều yếu tố khác nữa mới có thể ảnh hưởng thật sự đến sức khỏe, chẳng hạn như phải ăn thường xuyên trong một thời gian thật lâu dài. Thôi thì tốt hơn hết là chúng ta nên cẩn thận và đề phòng:

1) Chỉ sử dụng loại vật dụng plastic nào có ghi chú câu: For Microwave use, Microwave safe, Microwaveable, Aussi pour Four à Micro Onde, v.v…
Tuyệt đối không sử dụng lại các lon, hộp cũ đã được dùng để đựng các thực phẩm lạnh như hộp đựng tàu hũ, hộp bơ, hộp margarine, hủ đựng yogurt, hộp cà rem, vv… để đựng thức ăn và đem hâm nóng trong lò vi ba. Ở nhiệt độ cao, chúng sẽ bị méo mó, tiết ra mùi hôi lạ thường và đồng thời cũng tiết ra những chất nguy hại cho sức khỏe nữa.

2) Mỗi khi cất vào tủ lạnh cũng vậy, nên tránh có sự tiếp xúc trực tiếp giữa màng nhựa với thức ăn, đặc biệt là với những món có chứa nhiều mỡ dầu.

3) Nhớ gỡ bỏ màng nhựa đậy bịt thức ăn mỗi khi đem hâm nóng trong lò vi ba. Nếu có muốn giữ màng này lại thì phải chừa hở một khoảng cách độ 2.5 cm trên mặt thức ăn, và nên để hở một góc cho hơi nước dễ bốc ra ngoài.

4) Không nên đem hâm nóng trong lò vi ba các vật liệu bằng chất styrofoam, là chất liệu xốp nhẹ mà có người thường hay gọi là chất mốp. Lon hộp bằng styrofoam sẽ bị mốp méo, bốc mùi hôi khó chiụ và thải ra chất styrene không tốt cho sức khỏe.

5) Trước khi làm tan đông (defrost) thịt trong lò vi ba, nhớ gỡ bỏ màng nhựa cũng như vỉ đựng bằng styrofoam ra ngoài.

6) Không nên bỏ các loại rau cải như broccoli, bông cải trắng v,v… vào bao plastic (sandwich bag) để đem hâm nóng trong lò microoven.

     

                                                                                         Bs Nguyễn Thượng Chánh